Toetsingscriteria nieuw pensioenstelsel – Kwantitatief onderzoek onder gepensioneerden door Motivaction
Achtergrond en doelstelling
Op 19 november 2018 vond een debatmanifestatie plaats, waarin een achttal seniorenorganisaties (CNV Senioren, De Unie, FNV Senioren, KBO-PCOB, KNVG (inclusief KBO-Brabant), NVOG (inclusief FASv), NOOM en Verontruste Ouderen) hun wensen en verlangens voor een nieuw pensioenakkoord wereldkundig hebben gemaakt. In de aanloop naar dat debat, heeft Motivaction een onderzoek uitgevoerd onder de achterban van deze seniorenorganisaties.
Er wordt inmiddels een aantal jaren tussen sociale partners en kabinet overlegd over de inrichting van een nieuw pensioenstelsel. In deze gesprekken is voor de gepensioneerden zelf geen rol weggelegd, terwijl zij wel direct te maken krijgen het de gevolgen van een nieuw pensioenakkoord. Hoe deze er ook uit mag zien.
De seniorenorganisaties hebben hier echter wel een mening over en hebben gezamenlijk een vijftal toetsingscriteria opgesteld die een rol spelen in een nieuw pensioenstelsel. De criteria zijn ambitie, zekerheid, solidariteit, collectiviteit en keuzevrijheid.
Het onderzoek richt zich op de vraag wat de houding van de achterban van de seniorenorganisaties is ten aanzien van een nieuw pensioenstelsel, met name de rol die deze criteria hierin zouden moeten spelen. Daarnaast brengen we in kaart hoe belangrijk de verschillende toetsingscriteria zijn, zodat we verschillende scenario’s van een nieuw pensioenstelsel kunnen toetsen.
De hoofdvragen die we in dit onderzoek hebben gesteld zijn:
- Wat is een goed pensioen? Welke elementen en onderdelen kent een goed pensioen?
- Welke keuzes en afwegingen maakt de achterban in de samenstelling van een goed pensioen?
Conclusies en aanbevelingen
Handhaving van inkomen veruit belangrijkste criterium voor een nieuw pensioenstelsel
De achterban zet nadrukkelijk het handhaven van het inkomen na pensionering op de eerste plaats als het gaat om een nieuw pensioenstelsel. Gepensioneerden geven aan dit aspect zeer belangrijk te vinden en daarnaast laten ze zich ook in hun keuzes voor pensioenscenario’s vooral door dit inkomensbehoud leiden.
Korten en indexeren communicerende vaten
Het zal geen verbazing wekken dat korten ongewenst is en indexeren juist gewenst. Maar we zien ook dat enige kans op korten voor lief wordt genomen als de kans op indexatie toeneemt. Maar al met al heeft de achterban grote behoefte aan zekerheid en indexatie.
Solidariteit en collectiviteit belangrijke bouwstenen onder pensioenstelsel
Vrijwel iedereen ziet solidariteit als belangrijke bouwsteen onder het stelsel. Het gaat daarbij om solidariteit tussen de generaties, maar ook om lang-leven risico’s. Daarnaast is het besef dat het collectief beter werkt dan het individuele wijdverbreid. De verplichtstelling staat dan ook niet te discussie.
Keuzevrijheid geen issue
Voor de achterban speelt keuzevrijheid geen rol van betekenis in een nieuw pensioenstelsel. Op zich zien we niet veel tegenstand tegen het bieden van meer keuzen, maar het levert geen substantiële bijdrage aan het stelsel. In het verlengde daarvan zien we weinig tot geen steun voor individuele pensioenpotten (en/of een DC-regeling).
Beleggen moet, maar risico’s minimaliseren
Vrijwel iedereen is het erover eens dat een goed pensioen niet zonder beleggen kan. Het draagvlak voor beleggen is echter sterk opleidings-en. Hoe hoger de opleiding, des te beter men de bijbehorende risico’s kan accepteren.
Pensioenreserves voldoende
Tot slot zien we een groot vertrouwen dat –naar mening van de achterban –er meer dan voldoende reserves zijn om aan de toekomstige verplichtingen te voldoen.
Veel draagvlak voor de keuzecriteria en voorgestelde oplossingen van de seniorenorganisaties
Al met al zien we bij de achterban van de seniorenorganisaties veel steun voor de keuzecriteria én de prioritering zoals die door de seniorenorganisaties zijn opgesteld. 70% van de achterban schaart zich achter deze criteria. Ten slotte gaat het toch vooral om de mogelijkheid om je leven na je pensionering zonder al te veel ingrepen voort te kunnen zetten. De achterban is –indien noodzakelijk– best bereid een stapje terug te doen en kan zich ook voorstellen dat er situaties kunnen ontstaan waarop dat noodzakelijk is. Maar de achterban ziet als mogelijke uitruil daar graag een grotere kans op indexatie voor terug.
