Kwartaalbericht voorzitter – januari 2018

Cartoon Jos Thommassen

Namens het bestuur van de KNVG wens ik u een gezond en gelukkig 2018. De periode rond de feestdagen is altijd een moment om vooruit en terug te kijken. Wat hebben we bereikt in het afgelopen jaar en waar zien we naar uit in het komende jaar. Dat wil ik in dit Kwartaalbericht dan ook graag samen met u doen.

Rutte III: teleurstellend

De breed samengestelde coalitie Rutte III heeft veel tijd nodig gehad om tot stand te komen en doet weinig om de positie van ouderen te verbeteren. Nu de economie weer bloeit en de crisis achter de rug is – dankzij een vooral ook door ouderen gedragen bezuinigingsprogramma van bijna 50 miljard Euro vanaf 2010 – wordt het toch echt tijd de gepensioneerden mee te laten profiteren. Dat gebeurt echter nauwelijks of niet. Geen wonder dat veel gepensioneerden teleurgesteld zijn in de politiek.

Belasting-gegoochel

Met belastingen wordt door het Ministerie van Financiën enorm gegoocheld. Het Financieele Dagblad had op 6 januari maar liefst 10 pagina’s nodig om alle belastingmaatregelen en wijzigingen voor 2018 te beschrijven. Leo Stevens – emeritus hoogleraar, kroonlid van de SER en de bekendste fiscalist van ons land – noemde op 4 januari in deze krant de fiscale situatie onevenwichtig en een bedreiging voor het vertrouwen in de overheid (’Rutte III tast geloofwaardigheid van belastingstelsel aan’).

De overheid beschikt over honderden belastingregeltjes waarmee naar believen kan worden gemanipuleerd. Liefst met kleine stapjes, want dan valt het niet zo op. De Algemene Rekenkamer kan al jaren van een deel van de uitgaven van de overheid niet vaststellen waaraan ze besteed worden en of ze het beoogde effect sorteerden. De voorzitter van de Rekenkamer zei op 3 december in de Telegraaf, dat slechts van 30% van het bestede belastinggeld te controleren valt waar het aan werd uitgegeven en wat het effect van die besteding was.

Het is bizar dat de belastingdienst niet in staat is om een oneerlijke belastingmaatregel als de vermogensafhankelijke forfaitaire vermogensrendementsbelasting (‘die het karakter van onteigening heeft’ volgens Stevens) terug te draaien. Diezelfde belastingdienst is wel in staat de even onredelijke afschaffing van de wet- Hillen (‘de aflosboete’) – een maatregel die goeddeels ouderen raakt – onmiddellijk in te voeren. En wat te denken van de Euro 1,4 miljard dividendbelastingkorting voor multinationals. We zijn inderdaad een belastingparadijs voor buitenlanders; voor hen wel ja.

Eigen koers KNVG

We krijgen als bestuur veel kritische opmerkingen over deze regeringscoalitie; vaak met de oproep de oppositie, en meer in het bijzonder 50PLUS, te steunen. Het bestuur heeft daar ook over gesproken. Hoewel er ook partijen zijn waarvan we bepaalde maatregelen of voorstellen toejuichen, vinden we uit principiële en tactische overwegingen dat we ons niet aan één bepaalde partij moeten binden. Evenmin gaan we achter elke oproep tot actie van iedere maatschappelijke organisatie of lobbyclub aanlopen. We hebben onze eigen koers. We moeten van daaruit proberen de politiek voor onze inzichten te winnen, zodat door ons gewenste maatregelen worden genomen en ons onwelgevallige juist voorkomen worden. We hebben ons bijvoorbeeld tegen de afschaffing van de wet- Hillen verklaard en dat de politiek, voorzien van onze argumenten, ook nadrukkelijk laten weten. We hebben het initiatief voor een referendum tegen afschaffing van de ‘aflosboete’ neutraal op onze website gezet om het voor onze leden gemakkelijk te maken daarover zelf hun eigen stem uit te brengen.

Pensioenstelsel

Het overleg in de SER over de herziening van het pensioenstelsel is in een impasse geraakt. Sociale partners en de overheid zijn zo ieder in hun eigen groef vast komen zitten, dat niemand een stap durft te zetten. Intussen wacht Den Haag op witte rook. In de regeringsverklaring heeft het kabinet duidelijk zijn voorkeur uitgesproken voor een extra pensioencontract met individuele potjes onder afschaffing van de doorsneepremie. Bij pensioenfondsbestuurders heerst de zorg dat te lang treuzelen Den Haag de legitimatie biedt zelf het heft in handen te nemen. Zo kan ons pensioenstelsel een electorale speelbal worden.

Het lange getreuzel in de SER brengt het risico met zich mee dat in 2019 of 2020 opnieuw, en nu definitief, een korting moet worden doorgevoerd bij een aantal pensioenfondsen op de pensioenuitkeringen omdat de dekkingsgraden van hun pensioenfondsen mogelijk 5 jaar achter elkaar onder de (ongeveer) 104,5% staan. Dat geldt onder andere voor ABP, PFZW, PMT en PME. Dat is geen klein bier dus. KNVG en onze collega-koepelorganisatie NVOG betogen bij herhaling dat het voortslepen van de discussie over de toekomst van het pensioenstelsel onacceptabel is. Wij vinden dat het pensioenstelsel helemaal niet onhoudbaar is, al moeten er wel enkele aanpassingen plaatsvinden. Wij zien wel mogelijkheden om een nieuwe variant (zoals het nog niet officiële SER voorstel) toe te voegen; niet als een dictaat, maar als een extra keuze voor de pensioenfondsbesturen/sociale partners.

‘Je geld of je leven’

Pensioenfondsbesturen moeten kunnen kiezen tussen het oude systeem en het nieuw te formuleren systeem. Het te kiezen systeem moet zo goed mogelijk passen bij het bedrijf, de bedrijfstak of de beroepsgroep. We willen ook dat de huidige rekenrentemethode moet worden vervangen omdat deze volstrekt schadelijk is voor alle deelnemers. Den Haag en de SER willen dat niet, onder meer omdat verbetering van het bestaande uitkeringscontract de introductie van een nieuw systeem in de weg zou staan. Ik wil het woord ‘chantage’ vermijden, maar het lijkt toch wel erg veel op het kinderspelletje ‘je geld of je leven’.

Macrostabiele rentevoet

KNVG en NVOG hebben niet alleen kritiek op de oneerlijke rekenrentesystematiek, ze hebben daarvoor ook een goed alternatief aangereikt. Dat heet de macrostabiele discontovoet. Het is een renteberekening voor de verplichtingen, die rekening houdt met de rendementen van de assetmix van een pensioenfonds. We doen er alles aan onze voorstellen op tafel krijgen bij de SER en bij de Tweede Kamer en de regering. In de afgelopen Algemene Ledenvergadering heeft professor Van Schendelen, bekend auteur en adviseur over lobbyactiviteiten, ons daarvoor ook nog een aantal tips gegeven.

Samenwerking met NVOG

We werken hard aan versterking van de samenwerking met onze zusterorganisatie NVOG. Een werkgroep uit beide organisaties is nu onder leiding van een onafhankelijke voorzitter bezig alle hindernissen voor verdergaande samenwerking uit de weg te ruimen. De beide besturen hebben in een gezamenlijke vergadering met volle instemming groen licht gegeven voor deze volgende stap in onze relatie. We zoeken ook met andere (ouderen)organisaties afstemming; onder andere in de Pensioencommissie. Helaas is het overleg met de jongerenorganisaties, dat onder leiding van Jetta Klijnsma tot bloei kwam, na haar vertrek als staatssecretaris nog niet opgepakt door haar opvolger Wouter Koolmees. Onze wens om in de SER-commissies Pensioenen een vaste plaats te krijgen is ook nog niet gehonoreerd. Een afspraak hierover met SER-voorzitter Mariëtte Hamer staat al in de planning.

Pact voor de ouderenzorg

Een actie van de NVOG/KNVG commissie Zorg en Welzijn, samen met andere ouderen- en zorgorganisaties, heeft er toe bijgedragen dat de Minister van VWS in het eerste kwartaal van 2018 een pact wil sluiten voor de ouderenzorg met alle betrokken partijen, dus inclusief de ouderenorganisaties. Betere instellingszorg, meer aandacht voor vereenzaming van ouderen en effectievere thuiszorg om mensen langer zelfstandig te houden zijn enkele speerpunten. Ook is aansluiting gevonden bij een inter-organisationele kring die beoogt de zorg te coördineren en te optimaliseren. In onze nieuwsbrieven heeft u daarover kunnen lezen.

Communicatie

De reorganisatie en professionalisering van onze in- en externe communicatie begint vruchten af te werpen. Ons bestuursbeleid is daardoor ook transparanter geworden, onze nieuwsvoorziening actueler, gedifferentieerder en omvangrijker. De mogelijkheid om van de sociale media gebruik te maken wordt steeds meer benut en door onze achterban en stakeholders ook gewaardeerd. Dat haarscherpe communicatie soms ook lastig kan zijn ervoer uw voorzitter naar aanleiding van de KNVG/NVOG- brief aan de Tweede Kamer over pensioenen naar aanleiding van het regeerakkoord. Sommigen lazen daarin dat de KNVG zich neerlegt bij invoering van het individuele potjessysteem zonder meer. Dat was en is zoals hiervoor al bleek niet het geval. Het bestuursstandpunt hierover is nog eens per brief aan onze lidverenigingen uitgelegd.

Begroting

Spannend voor elk bestuur is altijd weer de indiening van de begroting. De penningmeester vroeg aan de ALV in december om een door het Bestuur voorgestelde vijftig cents contributieverhoging per lid per jaar. Daar werd in de ALV verdeeld op gereageerd. Enkele lidverenigingen willen of kunnen deze verhoging niet opbrengen. Besloten werd om het voorstel niet in stemming te brengen, maar een commissie uit de ALV te benoemen om de contributiestructuur nader te bekijken en advies uit te brengen.

Bestuur

In verband met het onderzoek naar de verdere samenwerking met de NVOG is het bestuur voorzichtig met benoemingen. De leden Van der Windt (secretaris), Van Someren Gréve (penningmeester), en Schouten (voorzitter a.i.) hebben ingestemd met herbenoeming in afwachting van de beslissing over samenwerking met NVOG. Enkele andere bestuursleden zullen op kortere termijn terugtreden. Zo ook Jos Werner (75), onze vice voorzitter, die met zijn wederhelft had afgesproken dat het nu echt tijd werd om meer met haar in zijn geliefde Frankrijk door te brengen. Jos heeft de KNVG de afgelopen twee jaar met grote inzet, kennis en vaardigheid gediend. Hij was ondermeer onze wakkere ervaringsdeskundige waar het de Binnenhofse mores en de zorg betrof. We zullen hem zeker missen. We zeggen hem hier ook namens u allen dank.

Joep Schouten, voorzitter a.i.